Kategorie odzieży ochronnej

Odzież ochronna należy do kategorii powszechnie używanych produktów ochrony osobistej chroniących ciało pracownika przed podstawowymi zagrożeniami występującymi w miejscu pracy.

Zgodnie z dyrektywą 89/686/EWG w sprawie wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w zakresie stosowanych środków ochrony osobistej w miejscu pracy wprowadzony został podział produktów na trzy kategorie bezpieczeństwa w zależności od poziomu ryzyka, na jakie może być narażony pracownik wykonując dany rodzaj pracy.

W zakresie ochrony ciała podział ten wygląda następująco:

KATEGORIA I

Odzież ochronna chroniąca przed minimalnymi zagrożeniami

Odzież ochronna należąca do tej kategorii to odzież o podstawowej konstrukcji, a ocena poziomu skuteczności zależy od oceny samego użytkownika. W wypadku wzrostu określonego typu zagrożenia, skutki mogą być łatwo zidentyfikowane przez pracownika we właściwym czasie.

Do kategorii I zalicza się odzież wcześniej zwaną roboczą, jak również ubrania wykonane z tkanin ochronnych (trudnopalnych, kwasoochronnych, pyłochłonnych), które nie podlegają procedurze oceny zgodności przez jednostki notyfikowane.

Kategoria I obejmuje w szczególności odzież chroniącą przed:

  • zabrudzeniami nieszkodliwymi dla zdrowia (środki czystości o słabym działaniu itp.), których skutki są łatwo odwracalne,
  • powierzchniowymi uszkodzeniami mechanicznymi,
  • zagrożeniami związanymi z czynnikiem gorącym, przy założeniu niewielkiego stopnia zagrożenia,
  • czynnikami atmosferycznymi (niska temperatura, deszcz).

KATEGORIA II

Odzież ochronna nie będąca środkiem ochrony przed minimalnym zagrożeniem (kat. I) ani przed zagrożeniem życia lub zdrowia (kat. III).

Kategoria II ochrony obejmuje swoim zakresem odzież chroniącą przed konkretnym czynnikiem, który nie zagraża życiu lub zdrowiu oraz nie powoduje trwałego uszczerbku na zdrowiu pracownika.

Przykłady odzieży zaliczanej do kategorii II:

  • odzież chroniąca przed przecięciem,
  • odzież redukująca zagrożenia występujące podczas spawania – dla spawaczy i zawodów pokrewnych,
  • odzież ostrzegawcza (dla służb drogowych).

KATEGORIA III

Odzież ochronna o złożonej konstrukcji do ochrony przed zagrożeniem życia lub zdrowia pracownika.

Kategoria III obejmuje odzież specjalistyczną, której zadaniem jest ochrona przed czynnikami mogącymi spowodować najgroźniejsze następstwa dla pracownika, a których bezpośrednich skutków działania nie można zidentyfikować w odpowiednim czasie.

Do tej grupy należą m.in.:

  • specjalistyczne kombinezony przeciwchemiczne,
  • odzież chroniąca przed promieniowaniem jonizującym, płomieniem, temperaturą przekraczającą 100°C lub dużymi rozpryskami gorących substancji,
  • odzież chroniąca przed bardzo niskimi temperaturami (poniżej -50°C),
  • odzież przeznaczona do pracy pod wysokimi napięciami prądu elektrycznego. Właściwości ochronne determinowane są przede wszystkim cechami materiałów (grubość, impregnowanie, specjalny splot włókien) oraz sposobem wykonania odzieży (specjalne szwy).

Odzież ochronna należąca do dowolnej kategorii powinna spełniać wymagania normy EN 340 w zakresie znakowania. W wypadku posiadania specjalnych własności ochronnych, a tym samym zgodności z innymi normami, jest to wyróżnione za pomocą oznakowania stosownymi piktogramami lub numerami norm.

Rodzaje odzieży chroniącej przed chemikaliami

Typ Piktogram
(wg DuPont) 
Opis Norma
Typ 1 Odzież gazoszczelna TYP 1 – Odzież chroniąca przed substancjami chemicznymi w postaci gazów, cieczy, aerozoli i cząstek stałych.
TYP 1-ET – Wymagania dotyczące odzieży gazoszczelnej przeznaczonej dla służb ratownictwa chemicznego.
EN 943-1 EN 943-2
Typ 2

Odzież niegazoszczelna

Odzież chroniąca przed substancjami chemicznymi w postaci gazów, cieczy, aerozoli i cząstek stałych. Konstrukcja odzieży nie zapewnia całkowitej szczelności.

EN 943-1
Typ 3

Odzież chroniąca przed działaniem strumienia cieczy

Odzież chroniąca przed działaniem strumienia cieczy pod ciśnieniem. Szczelne połączenia zapewniające odporność na przesiąkanie cieczy pomiędzy różnymi częściami odzieży.

EN 14605 + A1
Typ 4

Odzież chroniąca przed działaniem rozpylonej cieczy

Ochrona przed działaniem substancji chemicznej w postaci rozpylonej cieczy (nie pod ciśnieniem). Uszczelnienia pomiędzy różnymi częściami odzieży.

EN 14605 + A1
Typ 5

Odzież chroniąca przed cząstkami stałymi

Odzież pyłoszczelna chroniąca przed pyłami.

EN 13982-1
Typ 6

Odzież o ograniczonej skuteczności ochrony przed działaniem substancji chemicznej w postaci cieczy

Ochrona przed opryskaniem.

EN 13034

Wybrane normy odzieży ochronnej

Piktogram Norma

EN 1149-1 Odzież ochronna o właściwościach elektrostatycznych

Odzież chroniąca przed nagłym rozładowaniem energii elektrycznej. Stosowana w sytuacjach, kiedy istnieje ryzyko, że statyczne iskry mogą zapalić substancje łatwopalne, takie jak np. gazy czy oleje.

EN 1073-2 Odzież chroniąca przed skażeniami promieniotwórczymi

Odzież chroniąca przed przenikaniem cząstek radioaktywnych (uwaga: brak ochrony przed promieniowaniem radioaktywnym)

EN 14126 Odzież chroniąca przed czynnikami biologicznymi (czynnikami infekcyjnymi)

Zapobiega przedostawaniu czynników infekcyjnych do skóry, która może być uszkodzona, a także zapobiega przenoszeniu czynników infekcyjnych na inne osoby i w różnych sytuacjach, np. podczas jedzenia i picia, kiedy pracownik zdjął swoją odzież ochronną.

EN 13034 typ 6 Odzież chroniąca przed ciekłymi chemikaliami (kontakt z niewielką ilością chemikaliów)

Odzież chroniąca przed opryskaniem cieczą chroni przed krótkotrwałym kontaktem z ciekłymi substancjami chemicznymi i może być wykonana z tkanin i włóknin impregnowanych. Charakteryzuje się ona lekkością i przewiewnością. Do tej grupy należy najczęściej odzież chroniąca przed przypadkowym polaniem kroplami olejów i rozpuszczalników, odzież chroniąca przed rozcieńczonymi kwasami i zasadami.

EN 14605 typ 4 Odzież chroniąca przed działaniem rozpylonej cieczy

Charakteryzuje się szczelnością na przesiąkanie rozpylonej cieczy.  Wykorzystywana jest ona m.in. podczas wykonywania zabiegów chemizacyjnych w rolnictwie i ogrodnictwie (opryskiwanie roślin), do prac lakierniczych oraz do wszystkich innych prac, w których mamy do czynienia z substancjami chemicznymi w formie aerozolu.

EN 14605 typ 3 Odzież chroniąca przed działaniem strumienia cieczy

Charakteryzuje się szczelnością na przesiąkanie zarówno strumienia cieczy, która jest badana zgodnie z normą PN-EN 463, jak i szczelnością na przesiąkanie rozpylonej cieczy wyznaczaną zgodnie z norma PN-EN 468.

EN ISO 13982-1 Odzież chroniąca przed działaniem pyłów

Do produkcji odzieży chroniącej przed pyłami nietoksycznymi stosowane są przede wszystkim tkaniny o specjalnych splotach, charakteryzujące się wystarczającą pyłoszczelnością i w pewnym stopniu przepuszczające powietrze. Do ochrony przed działaniem pyłów toksycznych (np. azbestu) stosowane są m.in. ubiory z włókniny polipropylenowej powlekanej, typu Tyvek.

Artykuł powstał na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.